تبخال و آفت دهان، از شایع ترین مشکلات در ناحیه لب و دهان هستند. تبخال و آفت، معمولا نشان دهنده عارضه یا بیماری جدی نیستند؛ اما می توانند بسیار اذیت کننده باشند و درد و خارش شدیدی را  در دهان ایجاد کنند. گاهی تبخال و آفت، (با وجود اینکه به کلی متفاوت هستند) به دلیل برخی تشابهات، با یکدیگر، اشتباه گرفته می شوند. در کلینیک اکتیدنت به بررسی علائم و ویژگی های هریک از این بیماری ها می پردازیم.

تبخال و آفت دهان

آفت دهان چیست؟

آفت دهان، یا استوماتیت آفتی Aphthous stomatitis، یک بیماری است که به ایجاد زخم های کوچک و دردناک در داخل دهان، گونه و روی زبان منجر می شود.

علت به وجود آمدن آفت دهان، هنوز ناشناخته است! البته برخی دلایل، در پدیدار شدن این زخم های دردناک تأثیرگذار هستند:

• ضعف سیستم ایمنی
• آلرژی و حساسیت به موادی مانند قهوه، شکلات،پنیر، آجیل و مرکبات
• استرس و اضطراب
• ویروس ها و باکتری ها
• ضربه شدید به دهان
• تغذیه ناسالم
• مصرف برخی داروها
• کمبود برخی ویتامین ها

علائم آفت دهان

آفت دهان در کودکان و بزرگسالان پدیدار می شود و در اکثر مواقع، علائم مشابهی دارد. لیکن ممکن است کودکان علائم متفاوتی را تجربه کنند.

• زخم های کوچک داخل لب ها، داخل گونه ها، یا روی زبان وجود دارد.
• زخم هایی با روکش سفید یا زرد،که اطراف آنها کمی قرمز است، ایجاد می شوند.
• تب وجود ندارد.
• عوارض معمولا در حدود ۱۴ روز برطرف می شوند.
• آفت دهان، به تکرار شدن، تمایل دارد.

درمان آفت دهان

• ممکن است پزشک برای تشخیص مشکلات احتمالی، از بافت مبتلا به آفت، نمونه برداری کند. برای این کار، قسمت بسیار کوچکی از بافت را جدا کرده و در آزمایشگاه به طور دقیق بررسی می کنند.
• ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق تر، آزمایش خون تجویز کند.
• آفت دهان، به عنوان یک بیماری ویروسی یا باکتریایی شناخته نشده است، بنابراین مصرف آنتی بیوتیک ها، یا داروهای ضدویروس، برای درمان آفت دهان، بی فایده است.

آفت دهان با روش های زیر بهبود می یاید:

• افزایش مصرف مایعات
• مصرف داروی مسکن برای کنترل درد
• رعایت کامل بهداشت دهان
• مصرف دهان شویه طبق تجویز پزشک
• آبکشی مکرر دهان

نکته مهم:

برای کاهش درد و سوزش زخم ها، هنگام ابتلا به آفت دهان، از مصرف غذاهای شور، پرادویه و ترش اجتناب کنید.

تبخال و آفت دهان

تبخال را با آفت اشتباه نگیرید!

• آفت دهان یا زخم های آفتی، معمولا در بافت های غیر کراتینیزه به وجود می آیند. مخاط دهان، کام نرم، کف دهان، زیر و کناره های زبان، از مناطقی هستند که آفت دهان در آنها ایجاد می شود.
• تبخال ها معمولا در بافت های کراتینیزه به وجود می آیند. قسمت بیرونی لب ها، سقف دهان (کام سخت) و لثه از جمله بافت های کراتینیزه بدن هستند که تبخال در آنها ایجاد می شود.
• بافت های کراتینیزه، قسمت هایی از بدن هستند که روی سطح خود، دارای سلول های زنده نیستند و با پروتئینی به نام کراتین پر شده اند. پوست بدن، یکی از بافت های کراتینیزه است.
• از این گذشته، تبخال، بر خلاف آفت، یک بیماری ویروسی است. تبخال، راه های انتقال و علائم متفاوتی دارد، که در ادامه آن را بررسی می کنیم.

تبخال چیست؟

تبخال، نوعی ضایعه عفونی است که بر اثر فعالیت ویروس HSV ایجاد می شود.

تبخال، انواع مختلفی دارد و می تواند در مناطق متفاوتی از بدن پدیدار شود. تبخال های لب و دهان، که شایع ترین نوع تبخال ها هستند به وسیله ویروس HSV-1 به وجود می آیند.

آیا تبخال واگیردار است؟

بله! تماس پوستی با فرد مبتلا به تبخال، می تواند ویروس HSV-1 یا همان ویروس عامل تبخال را انتقال دهد. منظور از فرد مبتلا، فردی است که علائم تبخال در او ظاهر شده باشد.

ناقلین ویروس:

ویروس HSV ، تا پایان عمر در بدن باقی می ماند و گاهی اوقات مجددا عود می کند. ممکن است علائم تبخال در افراد ناقل، هیچ گاه ظاهر نشود. بسیاری از افراد، ناقل ویروس HSV هستند اما تاکنون هیچ تبخالی را مشاهده نکرده اند. کودکان نیز معمولا بر اثر تماس پوستی با فرد مبتلا به تبخال، به این ویروس مبتلا می شوند.

راه های انتقال تبخال:

• استفاده از ظرف مشترک
• تماس پوستی
• بوسیدن
• سکس دهانی

علائم تبخال

علائم اولیه:

• تاول های حاوی مایع (گاهی دردناک)
• قرمزی و تورم
• درد یا خارش
• زخم های سرد

علائم بعدی:

تاول ها پس از چند روز باز شده و مایع داخل آنها خارج می شود. پس از این مرحله، تاول ها به صورت زخم در می آیند. با گذشت ۴ تا ۶ روز، زخم ها، رو به بهبودی می روند و روی آنها پوست جدید تشکیل می شود.

درمان تبخال

همان طور که گفته شد تبخال یک بیماری ویروسی است. بنابراین برای درمان آن از داروهای ضد ویروس استفاده می شود.

برخی داروها می توانند علائم تبخال را کاهش داده و ریسک انتقال ویروس به دیگران را کم کنند. متداول ترین داروها برای درمان تبخال، عبارت اند از:

• Acyclovir
• Famciclovir
• Penciclovir
• Valacyclovir

هریک از داروهای نامبرده، برای نوع خاصی از تبخال، و با دوز مشخصی تجویز می شوند. بنابراین برای درمان مناسب، حتما به پزشک مراجعه کرده و از مصرف خودسرانه این داروها پرهیز نمایید.

تبخال و آفت دهان

منابع :

who

healthline

hopkinsmedicine