آبسه دندان چیست؟ و راه های درمان آن چگونه است؟

آبسه دندان چیست؟ در کلینیک اکتیدنت ، به بررسی بیماری آبسه دندان، انواع آن، طرز درمان، داروهای مورد استفاده، مکانیسم تشکیل آبسه و عوارض آن پرداخته خواهدشد. همچنین در مورد خطرات به تعویق انداختن درمان آبسه و عدم مراجعه به دندانپزشک، هشدارهای لازم به شما ارائه می­ شود.

آبسه دندان چیست؟ و راه­ های درمان آن چگونه است؟

آبسه دندان یا Dental Abscess  به نوعی ورم دندان گفته­ می­شود که همراه با عفونت باکتریایی باشد. منشأ عفونت ایجاد شده در آبسه دندان، ممکن است  داخل دندان، بافت لثه یا استخوان فک باشد.

آبسه دندان در بیشتر مواقع دردناک است؛ البته ممکن است گاهی هیچ دردی حس نشود.

آیا اگر برای درمان آبسه به پزشک مراجعه نشود، با گذشت زمان بهبود پیدا می­کند؟

آبسه معمولا با عفونت همراه است و به درمان آنتی­بیوتیکی نیاز دارد. رها کردن آبسه دندان و درمان نکردن آن می­تواند عواقب خطرناکی داشته ­باشد؛ چرا که عفونت باکتریایی موجود در آن در صورت درمان نشدن، گسترش یافته و به سایر قسمت­های فک و حتی سر نیز سرایت می­کند.

مکانیسم آبسه دندان

هنگامی که مواد غذایی روی سطوح دندان باقی می ­مانند، لایه­ای نازک و شفاف  روی دندان­ها تشکیل می­شود. این لایه نازک یا همان پلاک، از ذرات غذا، بزاق و باکتری­های عامل پوسیدگی ساخته­ شده­است. در همین مرحله می­توان با مسواک زدن و نخ کشیدن، پلاک دندان را از بین برد. اما اگر به پلاک و جرم دندان بی ­توجهی شود، به مرور زمان، سخت­تر شده و به راحتی با مسواک، پاک نمی­شود.
باکتری­ها، پس از استقرار در این لایه (و روی سطح دندان­ها) شروع به تخریب مینای دندان کرده و به لایه ­های زیرین دندان نفوذ می­کنند. پس از مدتی، حفره ­هایی در سطح دندان قابل مشاهده است. در این هنگام باکتری­ها، به عاج دندان و نزدیکی اعصاب دندان رسیده­ اند. این موضوع، دندان را حساس و کمی دردناک می­کند.

سرانجام باکتری­های عامل پوسیدگی به ریشه دندان رسیده و عفونت و آبسه ایجاد می­کنند. در این هنگام بافت اطراف دندان متورم و دردناک شده و دچار عفونت چرکی می­­شود.

البته در برخی موارد، گیر کردن ذرات غذا، در فضای بین دندان و لثه نیز موجب آبسه لثه و عفونت آن می­شود.

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، عامل اصلی ابتلا به آبسه است.

علائم آبسه دندان (تشخیص آبسه دندان)

• ممکن است هنگام دراز کشیدن درد دندان شما بدتر شده و خواب شما را مختل کند.
• ممکن است قرمزی و ورم در صورت قابل مشاهده باشد.
• ممکن است دندان آبسه کرده، بی­رنگ، بسیار حساس و لق شود.
• ممکن است در قسمت آبسه کرده و اطراف آن درد بسیار شدید و ضربان دار احساس کنید. این درد ممکن است تا سر و گردن و فک نیز امتداد پیدا کند.
• لثه قسمت آسیب­ دیده (آبسه کرده) ورم کرده و براق و قرمز می­شود. در موارد آبسه شدید، عفونت سفید، خاکستری یا زرد رنگ داخل آبسه، مشاهده می­شود.
• ممکن است با مصرف غذاهای داغ یا بسیار سرد، احساس ناراحتی کنید.
• ممکن است در دهان خود، بوی بد یا طعم نامطبوع حس کنید.
• اگر عفونت آبسه زیاد باشد، تب­ و لرز و ناخوشی عمومی ایجاد خواهد شد.
• در موارد بسیار شدید و درمان ­نشده آبسه، ممکن است قادر به باز کردن دهان نباشید.دشواری در بلعیدن و تنفس نیز از جمله عوارض آبسه دندان پیشرفته است.

عوامل مؤثر در ایجاد آبسه دندان

• به طور کلی می­توان گفت، پوسیدگی دندان، عامل اصلی ایجاد آبسه دندان است. پوسیدگی دندان، در مراحل پیشرفته، آبسه و ورم چرکی دندان و لثه را به ­وجود می ­آورد.
• مصرف بیش از حد خوراکی­های نشاسته­ای و قنددار و بهداشت دهانی ضعیف منجر به تشکیل پلاک دندان و پوسیدگی آن می­شود.
• ضعف سیستم ایمنی در افراد مبتلا به دیابت، تحت شیمی­ درمانی یا افرادی که تحت درمان با داروهای استروئیدی هستند، ریسک ابتلا به آبسه را افزایش می­دهد.
• در بعضی موارد جراحی یا آسیب­ دیدگی قبلی در ناحیه آبسه­ کرده، باعث ورود باکتری­ها به ناحیه موردنظر شده و آبسه ایجاد می­کند. (آبسه دندان عصب­ کشی شده)

انواع آبسه دندان

• آبسه Periapical  یا آبسه ریشه دندان
• آبسه Gingival یا آبسه لثه
• آبسه Periodontal یا آبسه بین لثه و دندان
• آبسه Pericoronal یا آبسه لثه روی دندان نهفته

درمان آبسه دندان

همان­طور که گفته­ شد، عدم مراجعه به پزشک، در بیماری­های عفونی می­تواند عواقب خطرناکی به دنبال داشته­ باشد. باید توجه داشته­ باشید که در این مورد، مراجعه به پزشک عمومی چاره­ ساز نخواهدبود؛ چرا که درمان این بیماری، علاوه بر تجویز آنتی ­بیوتیک برای آبسه دندان، گاهی به جراحی­ های کوچک دندانپزشکی نیز نیاز دارد. (در ادامه روند جراحی باز کردن آبسه را توضیح خواهیم داد)

شاید مایل باشید از درمان خانگی آبسه دندان، اطلاع پیدا کنید؛ اما درمان خانگی مطمئنی برای آبسه وجود ندارد و تنها می­توان درد ناحیه آسیب ­دیده را با دارو کنترل کرد.  در زمانی که در نوبت مراجعه به دندانپزشک به سر می­برید، می­توانید برای کاهش درد، از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن(با نام تجاری ژلوفن) ، استفاده کنید. ایبوپروفن داروی ضددردی است که معمولا برای رفع موقت دندان­درد توصیه می­شود. اگر به دلایل پزشکی، مجاز به مصرف ایبوپروفن نیستید، می­توانید به جای آن از پاراستامول (Paracetamol) استفاده کنید.

داروی مسکن آسپیرین نباید در کودکان زیر ۱۶ سال استفاده شود.

اگر استفاده از ایبوپروفن به تنهایی درد را مهار نمی­کند، می­توانید با مطالعه بروشور و راهنمای دوز مصرفی، از ایبوپروفن و پاراستامول، به صورت همزمان استفاده کنید. (حتما پیش از مصرف، به راهنمای دوز مصرفی توجه کنید)

این روش برای بزرگسالان و نوجوانان بالای ۱۶ سال، قابل استفاده است.

نکته بسیار مهم این است که مصرف داروهای مسکن، تنها باید به منظور کاهش موقت درد باشد و مراجعه به دندانپزشک، به هیچ عنوان نباید به تأخیر بیفتد. زیرا عوارض خطرناک ناشی از گسترش عفونت، می­تواند مرگبار باشد.

دندانپزشک برای درمان آبسه دندان چه می­کند؟

هنگامی که برای درمان آبسه دندان عقل یا سایر دندان­ها، به دندانپزشک مراجعه می­کنید، با توجه به شدت عفونت، درمان آبسه می­تواند شامل موارد زیر باشد:

• ممکن است دندانپزشک، آبسه را باز کرده و ترشحات عفونی آن را خارج کند. گاهی نیز ممکن است دندانپزشک، بافت عفونی را به طور کامل جدا­کند.

روش ترکاندن آبسه دندان، در این موارد، بستگی به تصمیم دندانپزشک و شدت عفونت آبسه دارد. نحوه تخلیه آبسه دندان،گاهی ممکن است، با ایجاد یک سوراخ کوچک روی لثه باشد، و گاهی نیز برش بزرگ­تری لازم است.

• ممکن است دندانپزشک، با عصب کشی یا روت کانال، ریشه دندان آبسه­ کرده را خارج کرده و سپس دندان را پرکند.
• ممکن است دندانپزشک، دندان آبسه کرده را به طور کامل خارج کند. به خصوص در مواردی که امکان عصب­ کشی وجود ندارد، از این روش استفاده می­شود.

آزیترومایسین برای عفونت دندان

بسیاری از افراد آزیترومایسین را بهترین دارو برای آبسه دندان می­ دانند. آزیترومایسین می­تواند با طیف وسیعی از باکتری­ها مقابله کرده و از رشد آنها جلوگیری کند.

همچنین ممکن است دندانپزشک، آنتی­بیوتیک­ هایی مانند آموکسی سیلین و کلیندامایسین را برای درمان عفونت آبسه تجویز کند.

آیا مصرف آنتی­بیوتیک می­تواند آبسه را درمان کند؟

مصرف آنتی بیوتیک به تنهایی نمی­تواند آبسه دندان را درمان کند. چرا که فعالیت باکتری­ها، توده ­ای از چرک و بافت مرده را ایجاد کرده­ است که باید از فضای دهان خارج شود. بنابراین مراجعه به دندانپزشک در این موارد الزامی است.

جلوگیری از آبسه دندان به راحتی، با رعایت بهداشت دهان، مسواک زدن و نخ کشیدن منظم و رژیم غذایی سالم امکان­پذیر است. زیرا همان طور که گفته­شد، پوسیدگی دندان، عامل اصلی ابتلا به آبسه و عفونت دندان است.

منابع :